-905298.webp)
ભગવદ ગીતા ના જીવનમંત્ર – જીવન જીવવાનો સચોટ માર્ગ
ભારતીય સંસ્કૃતિમાં અનેક મહાન ગ્રંથો લખાયા છે, પરંતુ ભગવદ ગીતા એ બધામાં સર્વોપરી માનવામાં આવે છે. ગીતા એ માત્ર 18 અધ્યાય અને 700 શ્લોકો ધરાવતો ગ્રંથ છે, છતાં એ જીવન માટે સંપૂર્ણ માર્ગદર્શન આપે છે.
મહાભારતના યુદ્ધમાં જ્યારે અર્જુન સંકટમાં આવી ગયો અને તેને પોતાના કર્તવ્ય વિષે શંકા થવા લાગી, ત્યારે શ્રીકૃષ્ણે તેને ગીતા નો ઉપદેશ આપ્યો. આ ઉપદેશ માત્ર અર્જુન માટે જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર માનવજાત માટે પ્રેરણારૂપ છે.
ગીતા આપણને શીખવે છે કે –
જીવનમાં સંકટ આવે તો હતાશ ન થવું.
કર્તવ્યનું પાલન કરવું.
મનને કાબૂમાં રાખવું.
સુખ-દુઃખમાં સમતાથી રહેવું.
ચાલો હવે一步一步 ભગવદ ગીતા ના જીવનમંત્રો સમજીએ.
1. કર્તવ્યને સર્વોપરી માનો
ગીતા નો મુખ્ય મંત્ર છે –
“કર્મણ્યેવાધિકારસ્તે મા ફલેષુ કદાચન”
અર્થાત્ – તારો અધિકાર ફક્ત કર્મ પર છે, ફળ પર નથી.
ગીતા શીખવે છે કે માણસે પોતાના કર્તવ્યને પૂર્ણ નિષ્ઠાથી કરવું જોઈએ. પરિણામ આપણા હાથમાં નથી, પરંતુ પ્રયત્ન આપણા હાથમાં છે.
-
વિદ્યાર્થી માટે કર્તવ્ય છે – અભ્યાસ કરવો.
-
કર્મચારી માટે કર્તવ્ય છે – ઈમાનદારીથી કામ કરવું.
-
માતા-પિતા માટે કર્તવ્ય છે – સંતાનોને સારા સંસ્કાર આપવો.
જો આપણે કર્તવ્ય નિષ્ઠા રાખીએ, તો પરિણામ આપોઆપ સારું આવશે.
2. મન પર નિયંત્રણ રાખો
ભગવાન કૃષ્ણ કહે છે કે –
મન એ જ માણસનો શ્રેષ્ઠ મિત્ર છે અને એ જ સૌથી મોટો શત્રુ પણ બની શકે છે.
-
જો મનને કાબૂમાં રાખીએ તો આપણે ખુશ રહી શકીએ.
-
જો મન કાબૂ બહાર હોય તો ગુસ્સો, લાલચ, ઈર્ષ્યા, ડર – આ બધું જીવન બગાડી નાખે છે.
ગીતા અનુસાર ધ્યાન, યોગ, સાત્વિક ખોરાક અને સારા વિચારો દ્વારા મનને કાબૂમાં રાખી શકાય છે.
3. સમતાનું પાલન કરો
જીવનમાં સુખ-દુઃખ, જીત-હાર, લાભ-હાનિ – આ બધું ચાલતું રહે છે.
ગીતા કહે છે –
“સુખદુઃખે સમે કૃત્વા લാഭાલાભૌ જયાઝયૌ।”
સાચો જ્ઞાનીઓ એ છે જે બંને પરિસ્થિતિઓમાં સમભાવ રાખે છે.
-
જો સુખ મળે તો વધારે ખુશીથી ઉછળી ન પડવું.
-
જો દુઃખ મળે તો નિરાશ ન થવું.
આ સમતાનો અભ્યાસ આપણને માનસિક શાંતિ આપે છે.
4. નિષ્કામ ભાવથી કાર્ય કરો
ગીતા કહે છે કે જે કાર્ય નિષ્કામ ભાવથી થાય છે, એ જ સાચું કર્મ છે.
જ્યારે આપણે કાર્યમાંથી ફક્ત પરિણામ મેળવવાનું લક્ષ્ય રાખીએ, ત્યારે તણાવ અને ચિંતા વધી જાય છે.👉 પરંતુ જ્યારે આપણે નિષ્ઠાથી, ફરજ તરીકે કામ કરીએ, ત્યારે મનને શાંતિ મળે છે.
ઉદાહરણ:
-
શિક્ષક જો ફક્ત પગાર માટે ભણાવે તો એની અસર ઓછી થશે.
-
પરંતુ શિક્ષક જો વિદ્યાર્થીઓનું ભવિષ્ય સુધારવા ભણાવે તો એ નિષ્કામ કાર્ય ગણાશે.
5. આત્મજ્ઞાન – જીવનનો સાચો આધાર
ગીતા શીખવે છે કે માણસનું સાચું સ્વરૂપ એ એની આત્મા છે, શરીર નહીં.
શરીર નાશ પામે છે, પરંતુ આત્મા ક્યારેય નાશ પામતી નથી.
આ સમજણ માણસને નિર્ભય બનાવે છે. મૃત્યુનો ડર દૂર કરે છે.
જ્યારે આપણે આત્માને ઓળખીએ છીએ, ત્યારે જીવનમાં સાચી શાંતિ અને આનંદ અનુભવીએ છીએ.
6. સંયમિત જીવન જ શ્રેષ્ઠ છે
ગીતા અનુસાર –
“યોગી એ છે જે ખાવામાં, ઊંઘવામાં, કાર્યમાં અને આરામમાં સંયમ રાખે છે.”
અતિશયતા હંમેશાં નુકસાનકારી છે.
-
વધારે ખાવું – સ્વાસ્થ્ય ખરાબ કરે છે.
-
વધારે ઊંઘવું – આળસ લાવે છે.
-
વધારે કામ – તણાવ વધે છે.
તેથી સંતુલિત જીવન જ શ્રેષ્ઠ જીવન છે.
7. ભક્તિ અને શ્રદ્ધાનો માર્ગ
કૃષ્ણ કહે છે –
“મનમના ભાવ મદ્ભક્તો મદ્યાજી મા નમસ્કુરુ।”
અર્થાત્ – મારામાં મન લગાવ, મારી ભક્તિ કર, મને પૂજો અને મને નમન કર.
ભક્તિ એટલે ભગવાન પર સંપૂર્ણ વિશ્વાસ અને સમર્પણ.
ભક્તિ આપણને આંતરિક શાંતિ અને શક્તિ આપે છે.
8. સંઘર્ષથી ડરશો નહિ
ગીતા શીખવે છે કે સંઘર્ષથી ભાગી જવાનું નહિ, પણ તેનો સામનો કરવો.
અર્જુન યુદ્ધભૂમિ પરથી ભાગવા ઇચ્છતો હતો, પરંતુ કૃષ્ણએ કહ્યું – "યુદ્ધ કર, કારણ કે એ તારું કર્તવ્ય છે."
જીવનમાં પણ મુશ્કેલીઓ આવશે, પરંતુ જો આપણે તેનો સામનો હિંમતથી કરીએ તો સફળતા ચોક્કસ મળે છે.
9. સેવા ભાવનો મંત્ર
ગીતા કહે છે – માણસે ફક્ત પોતાનું નહીં, પરંતુ સમાજનું પણ કલ્યાણ વિચારવું જોઈએ.
નિસ્વાર્થ સેવા – એ જ સત્ય ભક્તિ છે.
સેવા કરતા માણસમાં અહંકાર નાશ પામે છે અને હૃદય શુદ્ધ થાય છે.
10. સકારાત્મક વિચારો રાખો
ગીતા આપણને શીખવે છે કે સકારાત્મક દૃષ્ટિકોણ રાખવાથી જીવન સરળ બને છે.
મુશ્કેલી આવે ત્યારે નકારાત્મક વિચારો કરતાં જો આપણે સકારાત્મક રીતે વિચારીએ તો ઉકેલ સરળ બને છે.
ભગવદ ગીતા ના જીવનમંત્રો માત્ર ધાર્મિક શિક્ષણ નથી, પરંતુ એ દરેક વ્યક્તિના જીવન માટે માર્ગદર્શક છે.
કર્તવ્યનિષ્ઠા, સમતાભાવ, મનનું નિયંત્રણ, નિષ્કામ કર્મ, આત્મજ્ઞાન, સંયમ અને ભક્તિ – આ બધું આપણને સાચો માનવી બનાવે છે.
જો આપણે આ મંત્રોને જીવનમાં ઉતારીએ, તો તણાવ, ભય, નિરાશા – આ બધું દૂર થઈને જીવનમાં શાંતિ, આનંદ અને સફળતા મળે છે