ડાયાબિટીસને કેવી રીતે નિયંત્રિત કરવું? – સરળ ઘરગથ્થાં ઉપાય

ડાયાબિટીસને કેવી રીતે નિયંત્રિત કરવો? – ઘરગથ્થાં ઉપાય અને સરળ સમજણ

ડાયાબિટીસ શું છે?

ડાયાબિટીસ, જેને આપણે "મધુમેહ" પણ કહીએ છીએ, એ શરીરમાં બ્લડ શુગરનું લેવલ વધારે થવાની સમસ્યા છે. આપણું શરીર ખોરાકમાંથી મળતી ખાંડ (શુગર) ને energy માં ફેરવે છે. આ કામ માટે શરીરને ઈન્સ્યુલિન નામનું હોર્મોન જોઈએ. જ્યારે આ ઇન્સ્યુલિન પૂરતું ન બને કે યોગ્ય રીતે કામ ન કરે, ત્યારે ખૂણામાં શુગર જમાવા લાગે – જેને ડાયાબિટીસ કહેવાય છે.

ડાયાબિટીસના સામાન્ય લક્ષણો

1. વારંવાર પેશાબ આવવો

2. સતત તરસ લાગવી

3. વધુ ભૂખ લાગવી

4. થાક લાગવો અને ઊંઘ ઓછું આવવી

5. ઘા કે ચામડીની ચીજ વેળા ન ભરાવવી

6. વજન ઘટવું અથવા વધી જવું

7. આંખોની દૃષ્ટિ ધૂંધળી થવી

આ લક્ષણોમાંથી કંઈક જોવા મળે તો તાત્કાલિક બ્લડ શુગરની તપાસ કરાવવી જોઈએ.

ડાયાબિટીસના મુખ્ય પ્રકાર

1. Type 1 Diabetes – સામાન્ય રીતે બાળપણથી શરૂ થાય છે. શરીર ઇન્સ્યુલિન બનાવતું નથી.

2. Type 2 Diabetes – મોટા ભાગે મોટા વયે થાય છે. શરીર ઇન્સ્યુલિનનું યોગ્ય ઉપયોગ નથી કરતું.

3. Gestational Diabetes – આ ડાયાબિટીસ ગર્ભાવસ્થામાં હોય છે અને નવજાત બાળક પર અસર કરી શકે છે.

ડાયાબિટીસ માટે ઘરગથ્થાં ઉપાયો

1. મેથીના દાણા

રાત્રે 1 ચમચી મેથીના દાણા પાણીમાં ભીંજવી દો. સવારે ખાલી પેટ એ પાણી પીને દાણા ચાવીને ખાવાં. આ બ્લડ શુગર ઘટાડે છે.

2. કરેલાનું રસ

દરરોજ સવારે ખાલીપેટે 1 કપ કરેલાનું તાજું રસ પીવાથી રક્તમાં શુગરનો સ્તર ઘટાડે છે.

3. જામફળના પાન

5–7 જામફળના લીલા પાન 1 ગ્લાસ પાણીમાં ઉકાળો અને ગરમાગરમ પીવો. આ ઇન્સ્યુલિનના લેવલને સંતુલિત કરે છે.

4. દાળચીનો પાણી

1 કપ પાણીમાં થોડી દાળચીનો નાખીને રાતભર રાખો અને સવારે પીઓ. દાળચીનો બ્લડ શુગરને નિયંત્રણમાં રાખે છે.

5. કરી પત્તા

દરરોજ સવારે 5-10 કરી પત્તાં ચાવીને ખાવાથી ડાયાબિટીસના દર્દીઓને લાભ થાય છે.

શું ખાવું અને શું ન ખાવું?

ખાવું:

• ઓટ્સ, whole wheat બ્રેડ, ફૂલકા

• લીલાં શાકભાજી અને ફાઈબરવાળા ખોરાક

• ગરમ પાણી, લીંબુ પાણી, કારેલાનું રસ

• દાળ, પનીર, સ્પ્રાઉટ્સ

ટાળવું:

• સફેદ ભાત, મેંદો, મીઠાઈઓ

• કોલ્ડડ્રિન્ક, બિસ્કિટ, પેસ્ટ્રી

• ખાસ કરીને પેક ફૂડ અને oily ખોરાક

• વધુ મીઠું અને ગુડ

ડાયાબિટીસ માટે નિયમિત વ્યાયામ

શરીરને સક્રિય રાખવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
➤ દરરોજ સવારે કે સાંજે 30 મિનિટ તાકાતભર્યું ચાલવું
➤ યોગાસન જેમ કે સુખાસન, પવનમુક્તાસન, કપાલભાતિ
➤ સ્ટેપ વોકિંગ અથવા સાયકલિંગ

ડાયાબિટીસ નિયંત્રણ માટે જીવનશૈલીમાં ફેરફાર

• તણાવ ઓછો રાખો – તણાવથી શુગર વધે છે
• પૂરતી ઊંઘ લો – દરરોજ 7 થી 8 કલાક ઊંઘ આવશ્યક છે
• ભોજનના સમયે ધ્યાન રાખો – ઓવર ઈટિંગ ટાળો
• સમયસર દવાઓ અને ટેસ્ટ કરાવો

સામાન્ય ડાયેટ પ્લાન 

ડાયાબિટીસવાળા માટે જરૂરી સાવચેતી

• પગના ઘા અને ઈન્જરીને અવગણશો નહીં

• સમયાંતરે આંખો અને કિડનીની તપાસ કરાવો

• ચિંતા, ક્રોધ અને ઊંઘના અભાવથી દૂર રહો

• ફળ ખાવાં પણ સંતુલિત માત્રામાં – જેમ કે જામફળ, પપૈયું, સફરજન

ડાયાબિટીસને સમજદારીથી કાબૂમાં લાવો

ડાયાબિટીસનો મતલબ એ નથી કે તમારું જીવન રોકાઈ ગયું છે. એ તો ફક્ત સંકેત છે કે હવે તમે તમારા શરીર સાથે વધુ જવાબદારીપૂર્વક જીવી શકો છો. સરસ ખાવા-પીવાની ટેવ, નિયમિત વ્યાયામ અને દવાઓનો યોગ્ય ઉપયોગ કરી કે ડાયાબિટીસને વર્ષો સુધી નિયંત્રણમાં રાખી શકાય છે.

ડાયાબિટીસ એ લાંબાગાળાની બીમારી છે પણ એના પર કાબૂ મેળવવો શક્ય છે. શરીર, મન અને જીવનશૈલી પર ધ્યાન આપો, અને હંમેશા ચેકઅપ અને ભોજન પ્લાન સાથે આરોગ્યમય જીવન જીવતા રહો.

શું તમે પણ ડાયાબિટીસના દર્દી છો?
તમારા ઘરગથ્થાં ઉપાયો નીચે કોમેન્ટમાં શેર કરો જેથી અન્ય લોકોનું પણ ભલું થાય.

આ બ્લોગ શેર કરો
તમારા વડીલો, પેરેન્ટ્સ કે મિત્રો માટે ખૂબ જ ઉપયોગી બની શકે છે – તેમને મોકલશો તો આપ પણ સાથ આપશો!